۱- فرانسه به طور کلی یک کشور لائیک است؛ یعنی دولت از کلیسا جداست. اما آزادی مذهبی به عنوان یکی از حقوق پایه انسان مورد احترام قرار می گیرد. اسلام بعد از مسیحیت دومین دین در کشور فرانسه است و جمعیت مسلمانان طبق آمار رسمی در سال ۲۰۱۰ بین ۵ تا ۶ میلیون نفر بوده است.
به علت تعداد نسبتا زیاد مسلمانان، تعدادی از واژه های عربی یا مناسک اسلام برای فرانسوی ها آشناست. مثلا اگه بگویی انشالله همه تقریبا معنی اش را می دانند. یا مثلا شروع ماه رمضان یک اتفاق خیلی مهم است و همه فروشگاه های بزرگ در روزهای منتهی به این ماه بخشی را به فروش محصولات مخصوص افطار مثل خرما و زولبیا اختصاص می دهند. همه می دانند که گوشت حلال یعنی چه و حتی خیلی از فرانسویهای غیر مسلمان از قصابی های حلال خرید می کنند.
در فرانسه تعداد نسبتا زیادی مسجد هست که مهم ترینشان مسجد جامع پاریس و مسجد جامع لیون است. برچسب های ذبح حلال را هم این دو مسجد صادر می کنند. مسجد پاریس خیلی آسان گیر است در این زمینه. مسجد لیون دقت خیلی بیشتری دارد. برای همین کسانی که حساسیت بیشتری دارند محصولاتی را می خرند که برچسب مسجد لیون را داشته باشد. توی شهر ما هم سه تا مسجد هست (حداقل) که یکی اشان که بزرگترین هم هست و تازه افتتاح شده با پول دولت مراکش ساخته شده.
 |
| مسجد جامع استراسبورگ |
۲- در کشور فرانسه روسری ممنوع نیست. آن چیزی که ممنوع است برقع (روبنده) است. دلیلش هم منع مذهبی نیست؛ امنیتی است. البته محدودیت هایی برای روسری وجود دارد؛ آنهم نه در فضاهای عمومی و دانشگاه ها؛ فقط در مدارس دولتی. البته باز هم نه در همه مدارس. یک دانش آموز در صورتی که مدیر مدرسه به او اجازه بدهد می تواند با روسری در کلاس شرکت کند. در دانشگاه ها هیچ محدودیتی وجود ندارد. توی شهر هم همینطور. بعضی جاها اینقدر خانم محجبه هست که من یادم می رود که این جا روسری اجباری نیست. اینقدر حجاب ها متنوع است که آدم باورش نمی شود این همه جواب برای یک مساله وجود داشته باشد.
۳- بر خلاف آزاد بودن روسری، یک مساله ای وجود دارد که به نظر من منطقی نیست. اینکه عکسی که می دهیم برای کارت اقامت باید بدون حجاب باشد. سر لخت. بعضی جاهای دیگر هم عکس بی حجاب می خواهند از آدم. مثلا یکی از دوستانم که توی پاریس درس می خواند با اینکه توی دانشگاه روسری سرش می کند عکس کارت دانشجویی اش بدون حجاب است. دانشگاه ما این قانون را ندارد.
۴- بخشی از منطقه لورن و تمام منطقه آلزاس لائیک نیستند. مستثنی هستند از این قانون. در این مناطق که می شود شمال شرقی فرانسه روحانیون مذهبی از دولت حقوق می گیرند و همه آزادند با نمادهای مذهبیشان در فضاهای عمومی حاضر شوند. توی این دو منطقه هم یهودی ها و هم مسلمان ها خیلی زیادند. پسرهای یهودی با کلاه کیپا می روند مدرسه و دخترهای مسلمان با روسری.
۵- خانم های ایرانیِ با حجاب اینجا به دو شکل لباس می پوشند. دسته اول (که معمولا توی ایران چادری بوده اند) مانتوی بلند می پوشند و روسریشان را عربی می بندند. دسته دوم بلوز آستین بلند و شلوار می پوشند با روسری گره ای یا شال. تعداد خیلی معدودی هم هستند که به جای روسری کلاه سرشان می گذارند (من فقط یک نفر را می شناسم). بین عرب ها تنوع خیلی زیاد است. بعضی ها فقط یک روسری یا مقنعه دو تکه دارند اما لباسشان معمولی و بعضی وقتها تنگ است؛ بعضی ها پیراهن بلند و گشاد می پوشند؛ بعضی ها هم با مقنعه خیلی بلند و دامن می آیند بیرون. ترک ها و مسلمان های اروپای شرقی (مثل بوسنی) روسریشان را به سرشان می بندند و فقط موهایشان را می پوشانند اما گاهی لباس آستین کوتاه یا دامن زیرزانو می پوشند. آفریقایی ها فقط سربند دارند و برای لباسشان محدودیت مشخصی وجود ندارد.
۶- از نظر رنگ، هیچ منع فرهنگی برای لباس مشکی توی فرانسه وجود ندارد.مثلا می دانم که توی استرالیا خانم های باحجاب همیشه لباس و روسری رنگی می پوشند اما اینجا اصلا این مساله مطرح نیست. یعنی لباس مشکی پوشیدن توی فرانسه نشانه عزا نیست. مشکی خیلی رایج است توی پوشش و حتی بچه های خیلی کوچک هم ممکن است لباسشان سیاه باشد.
۷- من شخصا نشنیده ام که محدودیتی برای کار کردن زنان با حجاب وجود داشته باشد. یک خانمی را می شناسم که حجاب خیلی سفت و سختی دارد و توی دانشگاه کار تحقیقاتی انجام می دهد. اما هیچوقت ندیده ام که کارمند یک اداره دولتی محجبه باشد. البته خیلی کارمند هستند که اسمشان عربی است؛ مریم و لیلا و …؛ اما هیچ کدام از آنهایی که من می شناسم روسری ندارند. البته توی فروشگاه های اورینتال کارمند محجبه زیاد است. این نشان می دهد که حجاب موقع کار ممنوعیتی ندارد. اما اینکه یک شرکت یا اداره تمایل دارد که یک خانم محجبه را استخدام کند… چیزی است که زیاد از آن مطمئن نیستم.
پی نوشت: این پست را هم بخوانید.
لینک این نوشته تان را برای خانواده عمه ام می فرستم که به تازگی به فرانسه تقاضای تابعیت داده اند و بزرگترین نگرانی شان این است که نتوانند در دانشگاه و محلات عمومی باحجاب باشند.